Bizans mimarisi, Bizans İmparatorluğu’nda 4. yüzyıldan 15. yüzyıla kadar gelişen benzersiz ve emsalsiz bir mimari tarzıdır. Kubbe, kemer ve tonozların kullanması ve varlıklı süslemeleriyle karakterizedir.
Bizans sürecinin en meşhur yapıları içinde İstanbul’daki Ayasofya, Ravenna’daki San Vitale Kilisesi ve Yunanistan’daki Daphni Manastırı yer alır.
Bizans mimarisi, Roma mimarisi, erken Hristiyan mimarisi ve Orta Şark mimarisi dahil olmak suretiyle muhtelif kaynaklardan etkilenmiştir. Ek olarak zaman içinde kendine has özellikleri de gelişmiştir.
Bizans mimarisi kiliseler, manastırlar, saraylar ve surlar dahil olmak suretiyle fazlaca muhtelif binalar için kullanıldı. Ek olarak pazarlar, hamamlar ve tiyatrolar şeklinde laik binalar için de kullanıldı.
Bizans mimarisi, Avrupa ve Orta Şark’daki mimarinin gelişimi üstünde mühim bir etkiye sahipti. Romanesk mimari, Gotik mimari ve İslam mimarisinin gelişimini etkiledi.
| Hususiyet | Bizans Mimarisi | Bizans Sanatı | Bizans Çizimleri | Bizans Planları | Bizans Planları |
|---|---|---|---|---|---|
| Tarih | – | – | – | – | – |
| Özellikler | – | – | – | – | – |
| Meşhur Binalar | – | – | – | – | – |
| Din | – | – | – | – | – |
| Kültür | – | – | – | – | – |
| Bürokrasi | – | – | – | – | – |
| Cenk | – | – | – | – | – |
| Teknoloji | – | – | – | – | – |
| Sual & Yanıt | – | – | – | – | – |
II. Bizans Mimarisi
Bizans mimarisi, merkezi Konstantinopolis (günümüzde İstanbul) olan Bizans İmparatorluğu’nun mimari tarzıdır. Bizans İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu’nun devamıydı ve mimarisi büyük seviyede Roma emsallerinden esinlenmiştir. Sadece Bizans mimarisi, kubbeler, kemerler ve tonozların kullanması şeklinde kendine has karakteristikler de geliştirmiştir.
Bizans mimarisinin ilk büyük süreci, 4. yüzyıldan 7. yüzyıla kadar devam eden Erken Bizans dönemiydi. Bu zamanda Bizans mimarisi, Roma mimarisinden büyük seviyede etkilenmişti. Sadece Bizans mimarları, kubbe ve tonoz kullanması şeklinde yeni formlar ve teknikler denemeye de başladılar.
Bizans mimarisinin ikinci büyük süreci, 8. yüzyıldan 12. yüzyıla kadar devam eden Orta Bizans dönemiydi. Bu zamanda Bizans mimarisi kendine has özelliklerini geliştirmeye devam etti. Bizans mimarları daha detaylı dekorasyonlar kullanmaya başladılar ve ek olarak kilise-cami şeklinde yeni yapı tipleriyle denemeler oluşturmaya başladılar.
Bizans mimarisinin üçüncü büyük süreci, 13. yüzyıldan 15. yüzyıla kadar devam eden Geç Bizans dönemiydi. Bu zamanda Bizans mimarisi, İslam’ın yükselişi ve Haçlı Seferleri de dahil olmak suretiyle muhtelif faktörlerden etkilenmiştir. Bizans mimarları daha sivri kemerler ve nervürlü tonozlar kullanmaya başladılar ve ek olarak tasarımlarına İslami öğeler eklemeye başladılar.
Bizans mimarisi, Avrupa ve Orta Şark’daki mimarinin gelişimi üstünde derin bir etkiye sahipti. Bizans mimarisi, Avrupa’da Romanesk mimarinin ve Orta Şark’da İslam mimarisinin gelişimi için esin kaynağıydı. Bizans mimarisi ek olarak Gotik mimari ve Rönesans mimarisi şeklinde daha sonraki mimari stillerin gelişimini de etkiledi.
III. Bizans Mimarisinin Özellikleri
Bizans mimarisi kubbe, kemer ve tonozların kullanımıyla karakterize edilir.
Kubbeler Bizans mimarisinin ayırt edici bir özelliğidir ve çoğu zaman bir binanın merkezi alanını örtmek için kullanılırlar. Kemerler de yaygındır ve kubbeleri ve tonozları desteklemek için kullanılırlar. Tonozlar, bir binanın duvarlarından daha yüksek bir tavan kurmak için kullanılır.
Bu mimari öğelerin yanı sıra Bizans mimarisi mozaik, fresk ve öteki süsleme öğelerinin kullanımıyla da karakterize edilir.
Mozaikler, ufak renkli cam ya da taş parçalarının bir fotoğraf ya da tasavvur kurmak suretiyle düzenlenmesiyle yapılır. Freskler, kaygan sıva üstüne meydana getirilen resimlerdir. Hem mozaikler bununla beraber freskler, Bizans binalarının iç mekanlarını dekore etmek için kullanılırdı.
Bizans mimarisi hem de etraf bölgelerin; Roma İmparatorluğu, Pers İmparatorluğu ve İslam dünyasının kültürlerinden de etkilenmiştir.
Netice olarak Bizans mimarisi değişik etkilerin benzeri olmayan bir karışımıdır. Hem güzel bununla beraber emsalsiz bir mimari tarzıdır.
IV. Meşhur Bizans Yapıları
İşte Bizans’ın en meşhur yapılarından bazıları:
- Ayasofya, İstanbul, Türkiye
- Mukaddes Havariler Kilisesi, Konstantinopolis
- San Vitale Kilisesi, Ravenna, İtalya
- Santa Sophia Kilisesi, Kiev, Ukrayna
- Meryem Ana’nın Göğe Kabulü Kilisesi, Vladimir, Rusya
V. Bizans Mimarisi ve Dini
Bizans mimarisi Bizans İmparatorluğu’nun dini inançlarına sıkı sıkıya bağlıydı. Bizans İmparatorluğu’ndaki en mühim yapılar kiliselerdi ve bu yapılar çoğu zaman mozaikler, resimler ve öteki sanat eserleriyle cömertçe dekore edilmişti. Bizans kiliselerinin mimarisi çoğu zaman yakarma edenlerde bir huşu ve şaşkınlık duygusu yaratmak için tasarlanmıştı ve birçok kilise merkezi kubbesi cenneti temsil eden bir haç benzer biçimde inşa edilmişti.
En meşhur Bizans kilisesi, Türkiye, İstanbul’daki Ayasofya’dır. Ayasofya, MS 6. yüzyılda inşa edilmiş ve bin yıldan fazla bir müddet süresince dünyanın en büyük kilisesi olmuştur. Kilise, dört büyük payanda tarafınca desteklenen kocaman kubbesiyle ünlüdür. Ayasofya ek olarak güzel mozaikleri ve öteki sanat eserleriyle de bilinir.
Öteki mühim Bizans kiliseleri içinde Konstantinopolis’teki Mukaddes Havariler Kilisesi, Beytüllahim’deki Doğuş Kilisesi ve Kudüs’teki Mukaddes Mezar Kilisesi yer alır. Bu kiliselerin tüm bunlar Hristiyanlar için mühim hac yerleridir ve tüm bunlar Bizans İmparatorluğu’nun olağanüstü mimarisinin örnekleridir.
VI. Bizans Mimarisi ve Dini
Bizans mimarisi, Bizans İmparatorluğu’nun resmi dini olan Şark Ortodoks Kilisesi ile yakından bağlantılıydı. Kilise, en mühim Bizans yapılarının çoğunu yaptırdı ve din adamları bu yapıların tasarımından ve dekorasyonundan sorumluydu. Bizans mimarisi ek olarak Şark Ortodoks Kilisesi’nin dini inançlarından ve uygulamalarından da etkilenmiştir. Örnek olarak, kilisenin ikonların önemine icra ettiği vurgu, bir kilisenin nefinden mukaddes alanı ayıran dekoratif bir taksim olan ikon perdesinin geliştirilmesine yol açtı.
VII. Bizans Mimarisi ve Politikası
Bizans mimarisi Bizans İmparatorluğu’nun siyasal tarihiyle yakından bağlantılıydı. İmparatorluk MS 3 senesinde Roma İmparatorluğu’nun başkentini Roma’dan Konstantinopolis’e (şimdiki İstanbul) taşıyan Büyük Konstantin tarafınca kuruldu. Konstantinopolis mühim bir sanat ve mimari merkeziydi ve en mühim Bizans yapılarının bir çok orada inşa edildi.
Bizans İmparatorluğu kuvvetli ve varlıklı bir devletti ve mimarisi statüsünü yansıtıyordu. Bizans binaları çoğu zaman mozaikler, mermer ve öteki pahalı malzemelerle cömertçe dekore edilmişti. Ek olarak etkisinde bırakan ve hayranlık uyandırıcı olacak biçimde tasarlanmışlardı ve birçoğu büyük ölçekte inşa edilmişti.
Bizans mimarisi hem de imparatorluğun siyasal ideolojisinden de etkilenmiştir. Bizanslılar, kendilerinin Roma İmparatorluğu’nun mirasçıları olduğuna inanıyorlardı ve mimarilerinde Roma’nın ihtişamını ve enerjisini yansılamak etmeye çalışıyorlardı. Bizans binaları çoğu zaman Roma gücü ve ihtişamının imgelerini andırmak için tasarlanıyordu.
Bizans İmparatorluğu fazlaca etnikli ve fazlaca dinli bir devletti ve mimarisi bu çeşitliliği yansıtıyordu. Bizans yapıları çoğu zaman imparatorluğun değişik kültürlerini ve dinlerini yansıtan muhtelif stillerde inşa ediliyordu. Bu yoldam çeşitliliği Bizans mimarisini bu kadar değişik kılan şeylerden biridir.
Bizans mimarisi, sonraki dönemlerin mimarisi üstünde büyük bir etkiye sahipti ve tesiri İslam dünyası, Batı ve Rusya mimarisinde görülebilir. Bizans yapıları, güzellikleri, ihtişamları ve sembolizmleri sebebiyle bugün hala hayranlık uyandırmaktadır.
Bizans Mimarisi ve Cenk Sanatı
VIII. Bizans Mimarisi ve Savaşları
Bizans mimarisi savaşlardan mühim seviyede etkilenmemiştir, şu sebeple Bizans İmparatorluğu tarihinin büyük bölümünde büyük seviyede sulh içindeydi. Sadece müdafaa amaçlı tasarlanmış birkaç Bizans binası örneği vardır.
Bir misal, 5. yüzyılda Konstantinopolis’i saldırılardan korumak için inşa edilen Theodosian Surları’dır. Surlar 6 milden uzundu ve bir takım kule ve kapı içeriyordu. O zamanlar zaptedilemez olarak kabul ediliyorlardı ve Konstantinopolis’i bir takım kuşatmadan başarıyla savundular.
Müdafaa amaçlı Bizans mimarisinin bir öteki örneği de 10. yüzyılda inşa edilen Blachernae Sarayı’dır. Saray kent surlarının haricinde yer alıyordu ve bir atak niteliğinde imparator için bir sığınak rolü görmesi için tasarlanmıştı. Saray bir hendek ve müstahkem bir duvarla çevriliydi ve bir takım kule ve kapı içeriyordu.
Bizans mimarisi genel hatlarıyla savaşlardan mühim seviyede etkilenmemiştir, sadece müdafaa amaçlı tasarlanmış birkaç bina örneği vardır.
IX. Bizans Mimarisi ve Teknolojisi
Bizans mimarisi fazlaca yenilikçi ve teknolojik olarak gelişmiş bir mimari tarzıydı. Bizans mimarları, hem güzel bununla beraber işlevsel binalar yaratmak için beton, tuğla ve cam şeklinde muhtelif yeni teknolojiler ve malzemeler kullandılar.
Bizans mimarisinin en bariz özelliklerinden biri beton kullanımıdır. Beton, Bizans döneminde yeni bir malzemeydi ve Bizans mimarları bunu binalarında derhal benimsediler. Beton, hem kuvvetli bununla beraber hafifçe olan büyük, tonozlu alanlar yaratmalarına imkan sağlamış oldu.
Bizans mimarisinin bir öteki mühim özelliği tuğla kullanımıdır. Tuğla, Bizans İmparatorluğu’nda geleneksel bir yapı malzemesiydi ve Bizans mimarları onu muhtelif değişik etkisinde bırakır yaratmak için kullandılar. Tuğla, pürüzsüz, zarif yüzeyler kurmak için kullanılabilir ya da daha dokulu ve dekoratif yüzeyler kurmak için kullanılabilirdi.
En son, Bizans mimarları camı yaygın olarak kullandılar. Cam, pencereler, kapılar ve öteki dekoratif öğeler için kullanıldı. Cam, Bizans mimarlarının hem gün ışığı bununla beraber havadar binalar yaratmasına imkan sağlamış oldu.
Bizans mimarisi fazlaca yenilikçi ve teknolojik olarak gelişmiş bir mimari tarzıydı. Bizans mimarları hem güzel bununla beraber işlevsel binalar yaratmak için muhtelif yeni teknolojiler ve malzemeler kullandılar.
S: Bizans mimarisinin özellikleri nedir?
A: Bizans mimarisi kubbe, kemer ve tonoz kullanımıyla karakterize edilir. Ek olarak karmaşa mozaikler ve öteki dekoratif öğeler de ihtiva eder.
S: Meşhur Bizans yapıları nedir?
A: Meşhur Bizans yapıları içinde İstanbul’daki Ayasofya, Kudüs’teki Mukaddes Mezar Kilisesi ve Sina’daki Azize Katerina Manastırı yer alır.
S: Bizans mimarisi ile Roma mimarisi arasındaki farklar nedir?
A: Bizans mimarisi Roma mimarisinden gelişmiştir, sadece kubbe ve kemer kullanması şeklinde kendine has özellikleriyle öne menfaat.
0 Yorum